Jak to drzewiej* bywało...
Rzecz o Pamiętnikach imć Pana Jana Chryzostoma Paska
Ilustracja z książki: Przygody Jana Chryzostoma Paska: według jego Pamiętników. Jerzy Laskarys, 1882, domena publiczna
W XVII stuleciu wiele dzieł pisanych było z myślą o obiegu rękopiśmiennym, dlatego mają charakter prywatnych pamiętników. Najsłynniejszym polskim pamiętnikiem baroku są zapiski szlachcica Jana Chryzostoma Paska. Niemal przez półtora wieku dzieło było nieznane, bowiem autor go nie wydrukował. Historia żołnierskiego i gospodarskiego życia szlacheckiego ujrzała światło dzienne dopiero w romantyzmie – Edward Raczyński, korzystając z XVIII‑wiecznej kopii, wydał tekst w 1836 r. Dzieło zachwyciło nie tylko reprezentantów tej epoki, także i później widziano w nim wspaniałe odwzorowanie mentalności ludzi żyjących w tamtych czasach.
Ilustracja z książki: Przygody Jana
Chryzostoma Paska: według jego Pamiętników.Jerzy Laskarys, 1882, domena publiczna
1636–1701
Najbardziej znany barokowy pamiętnikarz, przedstawiciel nurtu sarmackiego w polskim baroku. Urodził się ok. 1636 r. w województwie rawskim na Mazowszu w rodzinie szlacheckiej. Wiedzę zdobywał w kolegium jezuickim w Rawie. Co najmniej od 1656 r. służył w wojsku, a jego dowódcą był Stefan Czarniecki (znany m.in. z naszego hymnu). Walczył ze Szwedami na terenie Polski oraz w Danii (1658–1659), następnie z Węgrami i Moskwą, wziął też udział w wojnie domowej nazywanej rokoszem Lubomirskiego. W 1667 r. ożenił się i od tej chwili zajął się gospodarką. Zmarł w 1701 lub 1702 r., najprawdopodobniej w Niedzieliskach. Pozostawił po sobie Pamiętniki, uznawane za najlepszy zabytek pamiętnikarstwa staropolskiego.
Rok 1656
Apostrophe
Nie umiejętność moja to sprawiła,
Ale natura dobrym cię czyniła;
Ta zaś łaskawość i kochanie z tobą
Z tej okazyjej, żeśmy rośli z sobą.
Kiedym wsiadł na cię, tak mi się widziało,
Że na mnie wojska sto tysięcy mało;
Było i męstwo, było serca dosyć,
Nie trzeba było w pierwszy szereg prosić.
Ustaną teraz we mnie te przymioty.
Ubędzie owej, co była, ochoty;
Zawsze od bystrej wody sokół stroni,
Gdy czuje, w skrzydłach że piora wyroni.
Nie takieć nasze miało być rozstanie,
Nie z takim żalem ciężkim pożegnanie;
Tyś mię donosić miał jakiej godności,
A ja też ciebie dochować starości.
Ciężkież to na mnie będą peryjody,
Gdy sobie wspomnę na owe swobody,
Których, na tobie jeżdżąc, zażywałem
I com zamyślił, tego dokazałem.
Gdy wojska staną w zwykłej bataliej,
Ja nie wygodzę swojej fantazyjej.
Więc ciężko westchnąć i zapłakać cale,
Na cię wspomniawszy, moj dereszu, Vale!
Jan Chryzostom Pasek pod Lachowiczami 1660. Juliusz Kossak, Jan Chryzostom Pasek pod Lachowiczami 1660, XIX wiek, akwarela, domena publiczna
Jeśli chcecie przeczytać lub posłuchać „Pamiętników” Jan Chryzostom Pasek polecam audiobook do pobrania ze strony
https://polona.pl/item/130106984
Żeby pobrać plik, należy kliknąć w ikonę „Pobierz”, widoczną w prawym górnym rogu, i wybrać audiobook w formacie MPEG.
Życzę miłej lektury!
*Drzewiej - wcześniej, dawniej, kiedyś w przeszłości
https://epodreczniki.pl/a/polski-mit-sarmaty-pamietniki-jana-chryzostoma-paska/D190PDvE2
https://cogito.com.pl/trening-przed-matura-z-jezyka-polskiego-test-z-tekstu-o-pamietnikach-paska/
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pamietniki/
https://www.wilanow-palac.pl/kultura_sarmacka_4.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz