Pisanki,
kraszanki
Do Świąt Wielkanocnych zostało 23 dni. To jest właśnie ten czas, kiedy można zaczynać malowanie pisanek i tworzenie ozdób świątecznych.
Dawniej do wszystkiego przywiązywano większą uwagę i 40-dniowy post był bardzo surowo przestrzegany. Głodny i smutny czas umilał jedynie zwyczaj kraszenia, malowania, barwienia i zdobienia jaj. Kupowanie gotowych pisanek uważano za dyshonor. Jajka zdobiono zarówno na szlacheckich dworach, jak i w prostych chałupach. Nawet gdy wzór wychodził nieco koślawy, jajek takich nie wyrzucano. Najbardziej udane egzemplarze przechowywano i przekazywano z pokolenia na pokolenie.
Na Lubelszczyźnie tradycyjnymi motywami zdobniczymi, wykorzystywanymi w zdobieniu pisanek były:
SŁOŃCE nawiązujące do wiosennej pory roku, którą witano z radością, motyw ten był chętnie malowany po długiej zimie. Zwykle składał się z okręgu i promieni w postaci kresek, kropek lub zawijasów;
GWIAZDA często przypominająca płatki śniegu, symbolizuje nadzieję i szczęście;
SWASTYKA znak krzyża równoramiennego o hakowato zakończonych ramionach, który kształtem przypomina krzyżujące się błyskawice. Swastyka na pisankach najczęściej symbolizowała błyskawicę – zjawisko pojawiające się podczas wiosennej burzy. Jest to też symbol prośby o błogosławieństwo i obfite plony;
KRZYŻ pojmowany jako ornament, prastary motyw zdobniczy mający formę dwóch przecinających się pod kątem linii. Linie wyznaczają cztery strony świata, a punkt ich przecięcia – jego centrum. Krzyż na pisankach lubelskich występował raczej jako ornament (w połączeniu ze swastyką lub roślinnymi stylizacjami) niż znak Męki Pańskiej. W formie krzyża chrześcijańskiego występował rzadko i wtedy wyraźnie wyobrażał krzyż przydrożny lub cmentarny, często w otoczeniu innych atrybutów Męki;
TRYKWETR inaczej trojak, trojaczek mający formę litery “Y”. Istnieje w kilkunastu odmianach m.in. z liniami prostymi, spiralnymi, wiatraczkami lub gałązkami;
DRZEWO ŻYCIA wieczysty symbol życia, nieśmiertelności, znak odradzającej się roślinności. Ornament może mieć różne formy tj. pojedynczej gałązki, liścia, kwiatu, drzewa, krzaka, bukietu w wazonie lub koszyczku;
LINIE I OPASKI stanowiące jednocześnie podział jajka, jak i element ozdoby. Nawiązują one do elementów haftowanych czy zdobniczych np. pereborów;
NAPISY stosunkowo nowy motyw zdobniczy. Był podstawą do dumy z umiejętności pisania. Napisy, które najczęściej występowały to: “Ecce Homo”, “Alleluja”, “Wesołego Alleluja”, “Wesołych Świąt”, “Zmartwychwstanie”, “Abyśmy zdrowi byli”.
Nie ma Wielkanocy bez obdarowania bliskich pisanką, ozdobienia nią świątecznego stołu, czy świątecznego koszyczka, więc nie pozostaje nam nic innego, jak wybrać wzór i stworzyć własne, niepowtarzalne, malowane jajka.
Do dzieła!
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/etnografia-lubelszczyzny-pisanki/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz