25 marca

„To data ważna dla świata Śródziemia”

Światowy Dzień Czytania J.R.R. Tolkiena obchodzony jest dziś 25 marca. Ta inicjatywa została zapoczątkowana przez stowarzyszenie The Tolkien Society w 2003 roku. Dlaczego wybrano akurat taką, a nie inną datę? Ponieważ 25 marca przypada w kościele katolickim Święto Zwiastowania Pańskiego, ale też dzień w którym upadła Czarna Wieża - to jest ten dzień kiedy Frodo i Sam docierają do Szczelin Zagłady. To jest rocznica pokonania Saurona i zakończenia wojny o pierścień.

 

Wiara była bardzo ważna w życiu pisarza. Wywodził się z rodziny radykalnych protestantów – baptystów. Jego mama w 1900 roku nawróciła się na katolicyzm i razem z nią na katolicyzm przeszli jej synowie. Dla Tolkiena jej wybór kosztował wiele. To były czasy, kiedy odwróciła się od nich rodzina…. On uznał, że to jest ważny wątek ich życia i on to powinien pielęgnować. Jako dorosły człowiek był bardzo religijny – codziennie chodził na mszę świętą.

 

Tolkien w swojej twórczości przemycał wątki religijne, ale nie sugerował ich wprost. Uważał, że światu potrzeba jest odnowienia znaczeń. Władca Pierścieni jest dowodem na uzdrawiającą moc literatury.

 

Ciekawostki o Tolkienie

 

•     Było wrześniowe popołudnie 2017 roku. We wrocławskiej siedzibie towarzystwa genealogicznego Ryszard Derdziński przeglądał kolejne archiwalne materiały. Na jednej ze stron dostrzegł zapisane nazwisko: Daniel Gottlieb Tolkien, syn Krystiana i Eufrozyny. Zobaczywszy je, zwrócił się do towarzyszącej mu pracownicy archiwum, mówiąc z radością: „Proszę pani, za chwilę dokonam największego odkrycia w moich badaniach”. Tego popołudnia znalazł ostateczny dowód, że przodkowie Johna Ronalda Reuela Tolkiena pochodzili z Gdańska.

•     Był twórcą literackich światów z ich własnymi językami, które tworzył znając ich w rzeczywistości prawie 30, wśród nich języki martwe, potrzebne mu jednak do tworzenia własnych na potrzeby wykreowanych literackich światów.

•      „Władca Pierścieni” powstawał przez 14 lat!

•      Tolkien nie był wcale sprawny w obsłudze maszyny do pisania. Mowa nawet w niektórych źródłach o tym, że pisał tylko palcami wskazującymi, powoli wystukując treść. Jest to o tyle szokujące, że na przykład jego „Władca Pierścieni” liczy sobie tysiące stron!

•      Spopularyzował literaturę fantasy; poliglota – znał bardzo dużo języków, w tym łacinę, grekę, duński, lombardzki, hiszpański, rosyjski, esperanto, norweski, hebrajski (język polski uznał za zbyt trudny.)

•      Powieść „Hobbit, czyli tam i z powrotem” napisał jako pierwszą, był to prezent dla jego małych synków. Znajomi Tolkiena zachwycili się nią i namówili go, aby nie przestawał pisać….

•      Znajomość starych języków, podań i legend skandynawskich ludów a także zainteresowanie różnymi kulturami oraz bogata wyobraźnia bardzo pomogły pisarzowi stworzyć niepowtarzalne, oryginalne dzieła. Powieści zostały zekranizowane i stały się jeszcze bardziej popularne na całym świecie.

 

 Biografia

John Ronald Reuel Tolkien żył na przełomie XIX i XX wieku. Wspominamy go głównie jako pisarza ze względu na autorstwo kultowego „Władcy Pierścieni”, jednej z najlepiej sprzedających się książek w historii literatury. Łączna liczba sprzedanych egzemplarzy tej książki przekroczyła 140 milionów. Jednakże Tolkien był również wykładowcą akademickim, poetą i filologiem.

 

J.R.R. Tolkien to niezwykle intrygująca postać, która kryła w sobie nie mniej tajemniczości i fantazji niż same jej dzieła. Przyszedł na świat na terenie dzisiejszej Południowej Afryki. Gdy miał rok, został ukąszony przez tarantulę. Osobiście uważał, że na skutek tego wydarzenia nie zaczął się bać pająków, ale olbrzymie, jadowite pająki pojawiają się wielokrotnie w jego dziełach. Doświadczenia życiowe pisarza od najmłodszych lat znajdowały odbicie w jego przyszłej twórczości. Jedną z ważniejszych zmian był fakt, że w 1899 matka Tolkiena wbrew woli rodziców i teściów przeszła na katolicyzm, wychowała dzieci w duchu tego wyznania. Mabel Tolkien sama uczyła synów, w szczególności języków (łaciny i francuskiego). Tolkien umiał czytać w wieku czterech lat i wcześnie wykazywał zdolności językowe. Oprócz tego lubił też rysować.

 

Wybitny pisarz od samego początku swojej drogi życiowej doznawał niestety wielu przeszkód. Wiele razy się przeprowadzał, a co gorsza mając zaledwie 12 lat został sierotą. W tej sytuacji razem z bratem przeszedł pod opiekę ojca Francisa Morgana, księdza zaprzyjaźnionego z ich matką, który ulokował ich najpierw u ich ciotki Beatrice Bartlett, a później u znajomej gospodyni pensjonatu. Tam w 1908 roku Tolkien poznał swoją przyszłą żonę, Edith Bratt. Potajemny romans wkrótce jednak wykryto i Tolkien został zmuszony przez księdza, aby zrezygnował z widywania się z Edith aż do osiągnięcia pełnoletniości.

Z pewnością J.R.R. Tolkien przystrajał swoje literackie bohaterki w cechy Edith, która była piękną kobietą. Oddał jej jasną karnację, szare oczy i ciemne włosy Luthien, księżniczce elfów, która pokochała śmiertelnego Berena i wyrzekła się dla niego nieśmiertelności. Odbicia Edith możemy się dopatrzyć także w Arwenie, która z miłości do Aragorna wybrała ścieżkę śmiertelników.

 

Pasją Tolkiena były przede wszystkim języki. W szkole przy prowadzonych często po łacinie debatach John zaskakiwał swoich słuchaczy płynnymi przemowami także po grecku, gocku i staroangielsku. Latem 1911 roku Tolkien wraz z przyjaciółmi: Christopherem Wisermanem, Robertem Quilterem Gilsonem oraz Geoffreyem Bache Smithem założył tak zwane T.C.B.S., czyli Tea Club – Barrovian Society, nieformalne stowarzyszenie, którego członkowie spotykali się regularnie najpierw w szkolnej bibliotece, a potem na Barrow's Street, po to aby wspólnie podyskutować o literaturze. Mniej więcej w tym czasie Tolkien zaczął na poważnie pisywać wiersze.

 

Tengwar (qya. litery, znaki) – system znaków stworzony przez J.R.R. Tolkiena

 

Na studiach poznał C.S. Lewisa, późniejszego autora „Opowieści z Narni”. Szybko stali się bliskimi przyjaciółmi, ta znajomość miała na nich obu ogromny wpływ. Z zachowanej bogatej korespondencji wynika, że konsultowali ze sobą fabuły swoich książek – byli swoimi pierwszymi recenzentami.

Na twórczość Tolkiena bardzo duży wpływ miała służba w wojsku i udział w I wojnie światowej. Po wybuchu wojny został powołany do oddziału strzelców z Lancashire, gdzie zajmował się łącznością oraz tłumaczeniami. W 1916 roku brał czynny udział bitwie nad Sommą − jednym z najkrwawszych starć podczas I wojny światowej. Tolkien walczył prawie do samego końca bitwy, 8 listopada musiał opuścić front z powodu objawów gorączki okopowej i wrócić na leczenie do Anglii.

J.R.R. Tolkien zmarł 2 września 1973 roku. Miłośnicy teorii spiskowych twierdzą, że Tolkien przewidział rok swojej śmierci. Skąd takie przypuszczenia? Odpowiedzi należy szukać w „Wierszu o Pierścieniu”:

 

Trzy Pierścienie dla królów elfów pod otwartym niebem,

Siedem dla władców krasnali w ich kamiennych pałacach,

Dziewięć dla śmiertelników, ludzi śmierci podległych,

Jeden dla Władcy Ciemności na czarnym tronie

W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie,

Jeden, by wszystkimi rządzić,

Jeden, by wszystkie odnaleźć,

Jeden, by wszystkie zgromadzić i w ciemności związać

W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie.

Pojawiające się w wierszu liczby (3791) przeczytane od tyłu wskazują datę śmierci Tolkiena.

 

Poza Dniem Czytania Tolkiena, ku pamięci słynnego artysty w 2019 roku powstał również film pt. "Tolkien".