Matki Boskiej Gromnicznej
Święto Ofiarowania Pańskiego zwane też oczyszczeniem Najświętszej Maryi Panny oraz Matki Boskiej Gromnicznej należy do najdawniejszych w chrześcijaństwie, ponieważ było obchodzone w Jerozolimie już w IV wieku. Jego nazwa pochodzi od greckich słów Hypapante oraz Heorte tou Katharismou, co oznacza święto spotkania i oczyszczenia.
Przed wojną, Święto było dniem wolnym od pracy.
Ofiarowanie w Świątyni (pędzla Giovanniego Bellini w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu)
Ewangelista Łukasz tak opisuje scenę ofiarowania Pana Jezusa w świątyni:
„Gdy zaś nadszedł dzień poddania ich oczyszczeniu zgodnie z Prawem Mojżeszowym, zanieśli Go do Jerozolimy, aby był ofiarowany Panu, według tego, co jest napisane w Prawie Pańskim: Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu. Mieli również złożyć ofiarę zgodnie z tym, co jest powiedziane w Prawie Pańskim: parę synogarlic lub dwa gołąbki” (Łk 2, 22-23).
Gdy kobieta urodziła syna, przez czterdzieści dni była uważana za rytualnie nieczystą (Kpł 12, 1-8). Dopiero po upłynięciu tego czasu mogła wejść do świątyni. Ofiarowanie („wykupienie” za złożoną ofiarę) pierworodnego, nawiązywało do wyzwolenia Żydów z egipskiej niewoli i ocalenia ich przed ostatnią plagą (Wj 12, 29-30).
Hans Holbein d. Ä. - Darstellung Christi im Tempel - Hamburger Kunsthalle
Zwyczaj „oczyszczania” w kościele kobiet po porodzie, przejęty przez chrześcijaństwo, praktykowano w Polsce, zwłaszcza na wsi, jeszcze w okresie międzywojennym XX wieku i nazywano „wywodem”. Ze względu na to, że w święto obchodzone 2 lutego ważna jest symbolika światła, a w kościołach święcone są świece, zwane gromnicami, przyjęła się nazwa „Matki Boskiej Gromnicznej”. O roli gromnicy tak pisał dziewiętnastowieczny etnograf Zygmunt Gloger:
„Świece te zapalano w czasie burzy i gromów, jako ochronę od niebezpieczeństwa, a przede wszystkim jako znak gotowości na śmierć. Zwykle wisiały na ścianie, nad łożem, każdego pobożnego katolika, przypominając mu, aby w każdej chwili do zgonu był przygotowanym. Dawano je też konającym do rąk (…). Komu w czasie procesyi zgasła gromnica w ręku, bez wiatru, uważano to dla niego za złą wróżbę.”
Góralka z gromnicą autorstwa Władysława Jarockiego
Według starego polskiego przysłowia „Gromnica, zimy połowica”. Z nadejściem Maryi Gromnicznej wypatrywało się już bowiem wiosny. Tradycja ta może być związana z dawnym celtyckim świętem Imbolc, przypadającym na początek lutego, a poświęconym bogini wiosny. Palono wtedy ogniska i próbowano przyspieszyć powrót słońca.
W polskiej tradycji ludowej powiązanie 2 lutego z nadejściem wiosny przetrwało. Świadczą o tym nie tylko przysłowia, ale także ślady w literaturze, jak chociażby w wierszu Antoniego Leśniaka Gromniczna gaździna: „Pośród nocy cichej, / w sukience płótnianej, / Ku wioszczynie lichej / Idzie niebios Pani. […] a w dłoni przejasnej / Gromnica się pali. / Ona to płomieniem / Gromnicznej światłości / Ziemię – w wiosnę zmieni. / Smutek w pieśń radości. / W polach dłonią szczodrą / Porozsiewa kwiaty, czerwone i modre / Maki i bławaty”.
Ale choć Maryja Gromniczna zapowiadała już upragnioną wiosnę, to mądrość ludowa nie dała się oszukać, przecież wiadomo było, że „Gdy słońce świeci na Gromnicę, to przyjdą mrozy i śnieżyce”, że „Gdy na Gromnicę z dachu ciecze, zima się jeszcze przewlecze”, i że „Gdy na Gromniczną roztaje, rzadkie będą urodzaje”.
Pozostaje nam więc cierpliwie czekać do wiosny, za którą powoli zaczynamy już tęsknić...
Bibliografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ofiarowanie_Pa%C5%84skie
https://nikidw.edu.pl/2021/02/02/swieto-matki-boskiej-gromnicznej-w-obrzedowosci-ludowej/
http://etnomuzeum.pl/swieto-matki-boskiej-gromnicznej/
https://www.franciszkanie.pl/artykuly/matka-boza-gromniczna
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz