Klementinum
Klementinum to barokowy budynek znajdujący się
na Starym Mieście w Pradze, w pobliżu Mostu Karola. W XVI wieku był siedzibą
dawnego kolegium jezuickiego. Po likwidacji zakonu w XVIII wieku, z czasem przekształciło się w czeską Bibliotekę Narodową. Obecnie jest jedną
z najstarszych bibliotek na terenie Czech.
Nazwa budynku wywodzi się od XI-wiecznej kaplicy poświęconej św. Klemensowi, gdzie powstał później klasztor dominikanów. Początki zbiorów bibliotecznych sięgają XIV wieku, kiedy to po utworzeniu uniwersytetu w Pradze, w 1366 roku król czeski Karol I podarował uczelni kodeksy średniowieczne. Zakon jezuitów sprowadził do Pragi w 1556 cesarz Ferdynand I Habsburg. W pobliżu Mostu Karola oddał im zabudowania byłego klasztoru dominikańskiego św. Klemensa. Miejsce to stało się centrum jezuitów w Czechach, a zarazem centrum polityki kontrreformacyjnej cesarzy z dynastii Habsburgów.
Kościół św. Klemensa. Fot. VitVit/Wikimedia commons
Jezuici przez stulecia rozbudowywali swą siedzibę. Znajdujący się tutaj dzisiaj barokowy kompleks zajmuje miejsce około trzydziestu średniowiecznych domów. Zakonnicy zadbali o budowę nowego kościoła św. Salwatora w 1578 r., a kopułę ukończono w 1648 r. Wnieśli także dwie piękne kaplice: włoską w XVI w. oraz zwierciadlaną w XVIII w.
Przebudowali także na początku XVIII gotycki kościoła św. Klemensa. W całym kompleksie znalazły się również sypialnie, szkoła, kolegium, drukarnia, apteka i biblioteka, ale także teatr czy obserwatorium astronomiczne, z którego korzystał mieszkający tutaj Jan Kepler.
Wieża astronomiczna w Klementinum Fot. Øyvind Holmstad/Wikimedia Commons
Wnętrze biblioteki jest barokowe, nietknięte od XVIII wieku. Najciekawsze są freski na suficie, które zostały namalowane przez czeskiego artystę Jana Hiebla. Przedstawiają m.in. jezuickich świętych i patronów uniwersytetu.
Piekne barokowe freski. Fot. Olivier Martel Savoie/Flickr.com
W Sali bibliotecznej znajduje się portret cesarza Józefa II Habsburga. Biblioteka ma niezwykłą kolekcję ziemskich globusów i zegarów astronomicznych. Budynek mimo, iż jest klasycznym przykładem architektury barokowej, to można znaleźć w całym kompleksie również inne rodzaje stylów architektonicznych.
W międzyczasie działające kolegium szybko zdobyło przewagę nad Uniwersytetem Karola. W 1622 r. Jezuici przenieśli stamtąd biblioteczne zbiory, dzięki czemu uzyskali kontrolę nad całym szkolnictwem wyższym w Pradze. Po skasowaniu zakonu jezuitów w 1773 r. Klementinum przechodziło różne losy – przeważnie znajdowały się w nim instytucje edukacyjne, m.in. seminarium arcybiskupie, Uniwersytet Karola i biblioteka.
Fot. Klementinum
W 1777 r. z nadania cesarzowej Marii Teresy, zbiory uniwersytetu otrzymały tytuł Królewsko-Cesarskiej Biblioteki Publicznej i Uniwersyteckiej. Zostały otwarte również dla publiczności. W 1781 roku, z inicjatywy dyrektora biblioteki Karela Rafaela Ungara założono zbiór literatury czeskiej, którą nazwano Biblioteca Nationals. Dawało to początek czeskiej Bibliotece Narodowej.
W 1918 roku po zakończeniu I WŚ, zbiory biblioteki objęto nadzorem państwowym nowo-powstałej Czechosłowacji. W 1924 r. utworzono bibliotekę słowiańską, która od 1929 r. znajduje się również w gmachu Clementium.
Fot. Luiz Louis Luix/Flickr com
W 1935 r. biblioteka została przemianowana na Bibliotekę Narodową i Uniwersytecką. W 1958 roku bibliotekę połączono ze zbiorami innych praskich bibliotek w Narodową Bibliotekę Czechosłowacji. W roku 1990 biblioteka otrzymała swoją obecną nazwę – Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej (cz. Národní knihovna České republiky). W 2005 roku biblioteka otrzymała nagrodę „Jikji” dla instytucji i osób prywatnych, które najlepiej realizują cele projektu UNESCO Pamięć Świata.
Zbiory biblioteki liczą ponad 6,5 miliona woluminów. W jej posiadaniu jest m.in. kolekcja kodeksów średniowiecznych podarowanych przez króla czeskiego Karola I uniwersytetowi w Pradze w 1366 roku. Zbiory manuskryptów obejmujące m.in. kodeks wyszehradzki z końca XI wieku, martyrologium Kunegundy – opatki klasztoru Św. Jerzego na zamku praskim z 1312 r., Velislai biblia picta z pierwszej połowy XIV wieku.
Dawna kaplica w Klementinum. Fot. VitVit/wikimedia commons
W zbiorach biblioteki przechowywane są dokumenty związane z Komeniuszem (Comeniana) i Mozartem (Mozartiana) oraz prywatne zbiory biblioteczne Bernarda Bolzana i Franciszka Šaldy. Biblioteka posiada również największe w Europie środkowo-wschodniej zbiory materiałów do studiów slawistycznych z zakresu historii, filozofii, lingwistyki, literatury, etnologii, stosunków politycznych, socjologii i sztuki.
Obecnie biblioteka jest jedną z najstarszych na terenie Czech. Wiele osób uznaje ją także za najpiękniejszą na świecie. Jest również jedną z wielu atrakcji turystycznych.
Widok z wieży astronomicznej Klementinum na panoramę Pragi. Fot. Wikimedia Commons
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz