Nie tylko
dla Maturzystów !
LITERATURA WSPÓŁCZESNA
część 2
POLSKA POEZJA
Poznański Czerwiec '56, który utorował drogę do władzy Władysławowi
Gomułce, spowodował złagodzenie cenzury i przyniósł ożywienie w polskim życiu
literackim. Gwałtownie wzrosła ilość przekładów literatury zachodniej.
Szczególną popularność zdobyła wśród czytelników literatura amerykańska.
Pojawiły się pierwsze wydania utworów polskich pisarzy emigracyjnych (m.in.
Gombrowicza). W tym okresie powstały nowe pisma literackie, zapanowało ożywienie
w publicystyce kulturalnej i krytyce literackiej”. Do głosu doszło nowe
pokolenie krytyków.
W dziedzinie poezji nastąpił powrót autorów skazywanych w
latach stalinowskich na milczenie, takich jak Kazimiera Iłłakowiczówna. Własne
oblicze odnajdowali poeci, którzy debiutowali w poprzednim okresie np.: Tadeusz
Różewicz, Stanisław Grochowiak, Wisława Szymborska i inni. Najważniejszymi
debiutantami (wydanie książki) byli Zbigniew Herbert i Miron
Białoszewski. W poezji dominowała refleksja nad cywilizacją i granicami
człowieczeństwa w świecie współczesnym. Z poetów starszego pokolenia tworzyli
nadal: Jarosław Iwaszkiewicz, Mieczysław Jastrun i Julian Przyboś. Wybitnym
aforystą był Stanisław Jerzy Lec, autor Myśli nieuczesanych.
Czesław Miłosz – polski poeta,
prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata; w latach
1951–1993 przebywał na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach
Zjednoczonych; w Polsce do 1980 obłożony cenzurą; laureat Nagrody Nobla
w dziedzinie literatury (1980); profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w
Berkeley i Uniwersytetu Harvarda; pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce.
Uznawany za najwybitniejszego polskiego poetę XX wieku
Omówienie utworów i lekcja wideo
Wisława Szymborska
- jedna z
najwybitniejszych (obok Herberta i Miłosza) postaci w parnasie polskich poetów.
Szczególna wartość jej poezji została podkreślona przez przyznanie jej w 1996
r. Nagrody Nobla. Po wojnie Szymborska była związana ze środowiskiem osób wspierających
ustrój socjalistyczny i należała do PZPR (napisała m.in. wiersze „Młodzieży
budującej Nową Hutę”, „Lenin”). Po odwilży październikowej wydała przełomowy
tom "Wołanie do Yeti" (1957). Odeszła w nim od poezji zaangażowanej
na rzecz poezji filozoficznego dystansu, nieustannie dziwiącej się światu,
nieufnej wobec doktryn i systemów.
Omówienie
utworów i lekcja wideo
GRUPY POETYCKIE
Pokolenie „Współczesności”, także pokolenie '56 – generacja
artystów debiutujących około 1956 roku w Polsce i dominujących w życiu
literackim przez następne 10 lat. Ich twórczość stanowiła punkt odniesienia dla
wszystkich następnych pokoleń pisarzy i grup literackich.
Zbigniew Herbert
– polski poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego
„Pan Cogito”; pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Laureat ponad
dwudziestu nagród literackich. Od końca lat 60. XX w. był jednym z najpoważniejszych
pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla. Jego książki zostały przetłumaczone
na 38 języków. Herbert w sposób mistrzowski
łączył ironię z patosem, wielką metaforę lub parabolę z językiem prostym,
przekaz kulturowy z poetyką dnia codziennego. Jego wiersze są napiętnowane
doświadczeniami historycznymi XX
wieku.
Omówienie utworów i lekcja wideo
Miron Białoszewski – polski poeta, prozaik,
dramatopisarz i aktor teatralny. W swoich wierszach wykraczał poza granice
przyjętego języka literackiego, rozbijał jego schematyzm. Interesowały go takie
zjawiska, jak mowa wykolejona, zakłócona błędem lub nieporadnością, bełkotliwa
gadanina, przejęzyczenia i przypadkowe zbiegi okoliczności językowych, inercja
i automatyzm. Odwoływał się do języka mówionego, potocznego i dziecięcego,
nieustannie wypróbowując granice systemu językowego.
Omówienie utworów i lekcja wideo
Stanisław Grochowiak jest uważany za najważniejszego przedstawiciela tak zwanego pokolenia
„Współczesności”, czyli młodych twórców, którzy debiutowali na łamach tego
czasopisma po 1956 roku. Jego kariera rozwijała się znakomicie. Popularnością
dorównywał takim poetom jak Miron Białoszewski czy Zbigniew Herbert. Z czasem
jednak początkowy sukces stał się jego przekleństwem. Popadł w chorobę
alkoholową, która mocno odcisnęła się nie tylko w życiu prywatnym, ale i
twórczości poetyckiej. Był czołowym przedstawicielem polskiego turpizmu i
groteski.
Omówienie utworów i lekcja wideo
Pokolenie „Nowej
Fali”, czasami
nazywane Pokoleniem 68, skupiające debiutantów z połowy lat 60. Było im dane
obserwować przebieg i skutki tak ważnych dla polskiej historii momentów, jak Marzec
1968 i Grudzień 1970. Pokolenie cechował zorganizowany i jednolity
bunt wobec uprawianej w tamtym czasie w Polsce literatury.
Stanisław Barańczak - jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy debiutujących w latach
istnienia PRL. Czołowy poeta „Nowej Fali”, zaangażowany działacz opozycji, dał
w swojej twórczości świadectwo wydarzeń „Marca ’68, „Grudnia ‘70” oraz
codziennego, szarego życia w PRL, za co zapłacił czasowym zakazem druku. Poeta
podejmuje konsekwentnie w swojej twórczości problematykę moralną, którą wiąże w
szczególności z wiarygodnością języka. Często zadawał pytania dotyczące
kategorii prawdy, zastanawiał się, na ile język może zakłamywać obraz
rzeczywistości. Jako poeta lingwista obnażał pustkę niektórych struktur
językowych i ukazywał konsekwencje ich nadużywania.
Omówienie utworów i lekcja wideo
Pokolenie '76 to twórcy urodzeni w latach
pięćdziesiątych i debiutujący w okresie istnienia drugiego obiegu wydawniczego.
Ich przeżyciem pokoleniowym stał się stan wojenny i doświadczenia z nim
związane, twórczość zaś jest świadectwem ówczesnych przemian społeczno-politycznych
w kraju.
Pokolenie „brulionu” to generacja twórców urodzonych około 1960 roku, którzy
koncentrowali się wokół niezależnego czasopisma „brulion” i debiutowali na
początku lat 90. Wspomniane pismo redagowane było przez Roberta Tekielego,
ukazywało się nieregularnie w latach 1986-1999 i początkowo miało charakter
zdecydowanie skandalizujący. Członkowie skupili się na propagowaniu osobistych
doświadczeń egzystencjalnych, na zgłębianiu tajników postmodernizmu, na
„osadzaniu” się w kulturze masowej (zainteresowanie muzyką rockowa, filmem,
światem reklamy i komercji). 
Marcin Świetlicki - poeta, prozaik (głównie autor powieści kryminalnych),
wokalista zespołów Świetliki oraz Czarne Ciasteczka. Jako poeta Świetlicki
debiutował w lubelskim czasopiśmie "Akcent". Już przed publikacją
pierwszej książki uznawano go za ważnego reprezentanta tak zwanego pokolenia
"brulionu". Głównym tematem utworów Marcina Świetlickiego jest
potoczność współczesnego świata. Powodem wewnętrznego rozdarcia, który dosyć
często powtarza się w świecie jego twórczości jest różnica pomiędzy artystą, a
elitą intelektualną, od której Świetlicki się odcina. Warsztat poetycki
Świetlickiego zawiera kolokwializmy, wulgaryzmy, zapożyczenia, wyliczenia i
paralelizmy, stwarzające wrażenie dialogu.
Wiersze
Opracował Rafał Nieściór
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz